Араб алифбоси

Араб алифбосида 28 та ҳарф бор. Улар ёзилиши, ўқилиши ва кўри­ни­ши жиҳатидан бизнинг ҳарфларимиз­дан тубдан фарқ қилади: араб ҳарф­лари ўнгдан чапга қараб ёзилади ва ўқилади; унда бошқа кўпгина халқлар алиф­босида бўлганбош ва кичик ҳарфлар йўқ; ҳар бир ҳарф алоҳида, сўз боши, ўртаси ва охирида келадиган шакл­ларга эга. Ҳар қайси ҳарфнинг ёзилиши унинг қандай вазиятда турганига боғлиқ. Ҳарф­ларнинг аксарият қисми (22 таси) ҳар икки томондан бошқа ҳарфларга қўшиб ёзилади. Қолган 6 таси эса фақат бир томондан қўшиб ёзилади. Араб ҳарфлари кўринишда бир-бирига ўхшаш. Улар усти ёки остидаги белгилар билан бир-биридан ажралади.

Араб алифбосидаги ҳарфлар қуйидагилар:

 

Кўриниши	Номи	Ифода этади­ган товуши	Кўриниши	Номи	Ифода этади­ган товуши	Кўриниши	Номи	Ифода этади­ган товуши
ا	Алиф	–	ز	Зе	З	ق	Қоф	Қ
ب	Бе	Б	س	Син	С	ك	Коф	К
ت	Те	Т	ش	Шин	Ш	ل	Лом	Л
ث	Се	С	ص	Сод	С	م	Мим	М
ج	Жим	Ж	ض	Зод	З	ن	Нун	Н
ح	Ҳе	Ҳ	ط	То (ит­қи)	Т	و	Вов	В
خ	Хе	Х	ظ	Зо (из­ғи)	З	هـ	Ҳо	Ҳ
د	Дол	Д	ع	Айн	–	ي	Йо	Й
ذ	Зол	З	غ	Ғойн	Ғ
ر	Ре	Р	ف	Фе	Ф

Эслатма: Остига чизилган ҳарфлар ифода этадиган товушлар араб тилигагина хос. Бу то­вушлар ўзбек тилида йўқ.

Баъзи товушлар араб ва ўзбек тилларида бир хил талаффуз қилинади. Лекин ҳар икки тилнинг ўзигагина хос, бошқасида бўлмаган товушлар ҳам бор. Биз она тилимизда сўз­лашишга ёшлигимизданоқ ўзимиз яшаёт­ган ижтимоий ҳаёт муҳитида ўрганамиз. Араб тилида га­пириш ёки арабча матнни ўқий олиш учун унинг ҳарфларини тўғри талаффуз қилиш, ҳар бир ҳарфни (товушни) ўз махражи (чиқиш жойи)дан чиқаришни махсус ўрганиш лозим.

 

• 1-топшириқ:

 

1. Араб алифбосида нечта ҳарф бор?
2. Имлода шакли ўхшаш ҳарфлар бир-биридан қандай фарқланади?

 

МАХРАЖЛАР

 “Махраж” деб, ҳарфнинг чиқадиган ўрнига айтилади. У бир ҳарфни бошқа ҳарфдан ажратиб олиш учун мезон­дир.

Ҳарфларнинг махражлари акс эттирилган расмга диққат қилинг.

 

Хадичаи Кубро аёл қизлар
ўрта махсус ислом билим юрти
етакчи мударрисаси Гулобод Қурбонова